Dossier Circulaire economie & papierrecyclage – deel 2
Deel 1 van deze reeks benadrukte het circulaire aspect van drukwerk: een flink gedeelte van het papierafval belandt momenteel in verbrandingsovens of op stortplaatsen. Zowat alle stakeholders (brand owners, overheden, producenten,) eisen een hogere graad van papierrecyclage in de toekomst. Voor het ingezamelde papierafval geldt een vraag-aanbodprincipe: China heeft momenteel een grote vraag naar oud papier, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië zijn grote exporteurs. De vraag (zeker vanuit China) blijkt echter zeer onstabiel, lokale actieplannen dringen zich op. In deel 2 focussen we op een essentieel component van papierrecyclage: het mechanisme van papierinzameling als startpunt voor het recyclageproces.
Het mechanisme van papierrecyclage
Centraal in dit mechanisme staat de papierfabriek. Zij dienen voorzien te worden van de juiste grondstoffen om te komen tot de productie van gerecycleerd papier en karton. Een kritisch component is de prijs die de papierfabrikant bereid is te betalen voor het ingezamelde oud papier. Met een te lage prijs kan bijvoorbeeld papieromhaling -en sortering niet gefinancierd worden. De kwaliteit van het aanbod van het ingezamelde papierafval zal hierbij bepalend zijn. Om interessant te blijven voor de producenten van recyclagematerialen is er nood aan minimum (gestandaardiseerde) kwaliteit van ingezameld papierafval. De papierfabrieken geven aan niet geïnteresseerd te zijn in recyclageproductie zonder kwalitatieve instroommechanismes.
De kwaliteit van ingezameld oud papier
Momenteel is er geen wereldwijde standaard die oplegt aan welke eisen het ingezamelde papierafval dient te voldoen. Gezien de Europese export zou dit nochtans hoogst interessant zijn. Op Europees niveau zijn er wel standaarden beschikbaar. EN643 beschrijft een aantal kwaliteitsparameters:
- Er mag maar een beperkte hoeveelheid vocht in het papier aanwezig zijn.
- Duidelijke limieten inzake aanwezigheid van niet-papier componenten
- Nultolerantie voor gevaarlijk afval
De Raad van Europa heeft ook een resolutie gepubliceerd over papier & karton voor voedselcontact. Hierbij worden uitgesloten:
- Hygiënepapier
- Papier, gesorteerd uit restafval
- PCB houdend archiefpapier
Inzameling
Hierbij is er een onderscheid te maken tussen private inzameling en deze van de overheid. De eerste groep zijn het de papierfabrikanten zelf die de inzameling organiseren. Hierbij worden productiebedrijven beoogd die een papierafvalstroom genereren. Met sterk doorgedreven kwaliteitscontroles is dit een solide basis voor de productie van nieuw papier en karton.
Inzameling van papierafval van de consument beslaat ongeveer 1/3 van de totale hoeveelheid ingezameld papier en is derhalve niet te verwaarlozen. Inzamelmechanismes zijn echter sterk verschillend op Europees en zelfs lokaal vlak.
In Groot-Brittannië is er geen aparte papierinzameling voor gezinnen: in één container worden papier, karton, metaal, plastics en glas ingezameld.
In België en Nederland is er in een aantal gemeenten een aparte container voor papier & kartoninzameling.
Algemeen worden steden geconfronteerd met een gebrek aan ruimte voor het plaatsen van inzamelcontainers, alsook met slechte sortering en naast plaatsingen (zakken naast de container).
Complexe puzzel
De verandering in levensstijl (o.a. E-commerce) heeft ook hier zijn effect: het aandeel van kranten in oud papier daalt, dat van verpakkingsmaterialen stijgt, en dit maakt het behoorlijk moeilijk voor de consument. Door de stijgende complexiteit in verpakkingsmaterialen wordt kwalitatief sorteren van oud papier een echte uitdaging. De scheidingswijzer van de stichting Papierrecyclage Nederland illustreert de toenemende complexiteit van papierinzameling. Punt van aandacht is de aanwezigheid van coatings op het bedrukte papier of karton. Verpakkingen afgewerkt met lak zijn per definitie ongeschikt voor recyclage, je diepvriesverpakking mag niet bij het oud-papier! Andere uitdagingen:
- Paperlook plastics: de verpakking ziet eruit als papier maar is puur uit plastics samengesteld.
- Hybride verpakkingen. Deze bestaat uit een mix van plastic (bijvoorbeeld doorkijkvenster) en papiercomponenten.
- Verpakkingen met barrière- lagen: betere productspecificaties (voorbeeld langere houdbaarheid voedsel) maar moeilijker recycleerbaar
Een grote diversiteit maar bovenal is er ook een duidelijk gemis vast te stellen aan duidelijke aanduiding op de verpakking zelf.
Om de kwaliteit van het ingezamelde materiaal te verhogen, wordt er geïnvesteerd in na-scheiding. Hierbij worden o.a. infrarood cameratechnologie ingezet om gelamineerde verpakkingen te verwijderen. Verder zetten verpakkingsproducenten in op aparte inzameling voor specifieke barrière kartonproducten.
In het derde en laatste deel bekijken we volgende maand de rol van de bedrukking zelf: Welke print technologieën zijn goed recycleerbaar, welke niet?