Kleurseparatie: hoe optimaliseren?

De meeste drukkerijen maken gebruik van de ‘best practices’-werkmethodes zoals beschreven in de verzameling 12647-normeringen. Met behulp van workflows voor gecoat en niet-gecoat papier, geschikte inkten en aangepaste compensatiecurven, is de kleurvoorspelbaarheid van drukwerk en kleurproeven aanzienlijk verhoogd.

Nu kan de juiste drukkleur op meerdere manieren bekomen worden. Tijdens de opdeling naar de proceskleuren geel-magenta-cyaan-zwart (kleurseparatie) is zwart hierin immers een vrijheidsgraad. Een goed gekozen separatietype kan volgende voordelen opleveren:

  • minimum inktverbruik
  • hogere kleurnauwkeurigheid
  • minder kleurvariatie doorheen de oplage
  • lager risico op inktoverzet

Maximale samendruk

Een eerste methode om te drukken met minder inkt is het verlagen van de maximale samendruk. Deze maximale samendruk is de maximale inktdekking die in de kleurseparatie wordt toegelaten. Het theoretische maximum is een samendruk van 100% van de 4 proceskleuren CMYK (400% inktdekking). Praktisch geldt een samendruk van 330% als maximum.  Bekijken we enkele veelgebruikte separaties in de markt:

  • ISO Coated v2 (ECI)

Dit profiel is beschikbaar via het European Color Initiative (ECI.org) en wordt door o.a. door de Ghent Workgroup (PDF-specificaties) naar gerefereerd. Donker zwart (L*a*b* = 0,0,0) wordt hiermee gesepareerd (relatief colorimetrisch + black point compensation) 88%C + 78%M + 65%Y +93%K, ofwel een totale inktdekking van 324%.

  • Coated Fogra 39L_VIGC_220

Dit profiel is beschikbaar via VIGC.be. Het is één van de profielen die het VIGC heeft uitgetest om inktreductie toe te passen. Donker zwart wordt na separatie 47%C + 38%M + 33%Y +100%K, ofwel een totale inktdekking van 218%.

Hoofdvraag is hoever je de maximale samendruk kan verlagen zonder dat er zichtbaar kleurverlies optreedt! Onze ervaring is dat 260% perfect werkt in de meeste gevallen. Verdere daling tot 220% is zelf ook mogelijk indien het drukwerk achteraf nog afgelakt wordt.

Bekijken we hoe een selectie kleurprofielen donkere kleuren reproduceert. Als vergelijkingsprofiel is het ISOCoated_v2_eci kleurprofiel genomen. In de tabel vind je volgende waarden terug:

  • maximale samendruk van het kleurprofiel
  • gemiddeld kleurverschil van de kleurprofielen ten opzichte van ISOCoated_v2_eci. Dit gemiddelde bestaat uit 87 donkere kleuren.
  • Maximaal kleurverschil van de 87 donkere kleuren
  • Procentueel verschil in inktverbruik ten opzichte van de inktsamenstelling van ISOCoated_v2_eci.

Tabel: overzicht van de eigenschappen van een selectie kleurprofielen op het vlak van opbouw van donkere kleuren. Verlagen van de maximale samendruk geeft tot 30% inktreductie voor het opbouwen van donkere kleuren. Prijs die hiervoor betaald moet worden is een stijgende kleurafwijking t.o.v. originele kleur (opmerking: alle kleuren vallen binnen het FOGRA39 kleurgamut). Merk op dat het standaard ISO12647_2-kleurprofiel in Photoshop (Coated_Fogra_39) ondanks de hoge maximum samendruk toch een vrij grote kleurdeviatie vertoont.

Zwartopbouw

Verdere daling van het inktverbruik is mogelijk door kleuren zoveel mogelijk met zwarte inkt op te bouwen. Dit klinkt een beetje contradictorisch (kleur-zwart?) maar voor een groot gedeelte van het gestandaardiseerde kleurgamut kan een zwartcomponent gebruikt worden in de opbouw. Dit fenomeen staat historisch gekend onder de terminologie GCR (Grey Component Replacement) en UCR (Under Color Removal).

Bekijken we als voorbeeld hoe een bruine kleurtint wordt gesepareerd door enkele kleurprofielen. De microscoopopname links toont het gedrukte resultaat. De grafiek rechts toont de gebruikte hoeveelheid procesinkten (0-100%).

  • ISO Coated v2 (ECI): 34%C + 80%M + 56%Y +35%K (205% inktdekking)
  • Coated Fogra 39L_VIGC_220: 11%C + 75%M + 42%Y +51%K (179% inktdekking)

Merk op dat door het verhogen van het zwartaandeel in het inkt geoptimaliseerde kleurprofiel de totale inktbedekking lager wordt (205% voor algemeen versus 179% voor het inkt geoptimaliseerde kleurprofiel) en dus het inktverbruik daalt.

Naast de maximale samendruk kan je ook de bekijken hoe veelgebruikte kleurprofielen omgaan met de zwartopbouw. Hiertoe is een selectie L*a*b*-kleuren gerenderd (abosluut colorimetrisch) met de verschillende profielen. Daar de kleuren zodanig gekozen zijn dat ze allemaal in het FOGRA39-kleurgamut liggen, is de kleurnauwkeurigheid 100%: alle L*a*b*-kleuren worden exact gemapt. Interessant is te zien hoeveel inkt elk profiel (separatie) nodig heeft om de kleur op te bouwen:

Tabel: overzicht van de eigenschappen van een selectie kleurprofielen op het vlak van zwartopbouw. Het ISOCoated_v2_eci-kleurprofiel is opnieuw als referentie genomen. Opvallend is hier opnieuw het Photoshop-profiel “Coated_Fogra_39 (Adobe)”. Dit gebruikt zeer weinig zwart en staat bijgevolg aan de top inzake inktverbruik.

Downloads

Op basis van de FOGRA 39 dataset hebben we een aantal profielen opgesteld die het inktverbruik kunnen reduceren. Belangrijkste eigenschappen zijn:

  • Lagere samendruk
  • 100% in de separatie toegelaten
  • Maximale grijsvervanging

Download de VIGC kleurprofielen

Fons Put
Fons begon zijn carrière als service engineer bij de KODAK Graphic Division in Brussel.
Na 2 jaar trad hij in de wereld van de kranten in de CONCENTRA groep: eerst als de
coördinator voor de afdeling "Imaging" en later als de grafische/technische specialist.

Sinds april 2006 is Fons senior consultant bij VIGC. In deze functie voerde hij talrijke
projecten op kleurmeting & normalisatie, publiceerde meerdere papers en doceert print professionals in de wereld van kleur.